....ADA ÇAYI....

[vgokhan]

Ada çayı (Salvia), Diş otu veya Meryemiye olarak
da bilinir, ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasından Salvia cinsini
oluşturan kokulu bitkilere verilen ad.

Bütün Avrupa ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de
çokça yetişir. Tüylü ve beyazımsı bir renkte olan yapraklarının kurusu
çay gibi haşlanarak içildiği gibi, et yemeklerine koku ve lezzet vermek
için de kullanılır. Özellikle karaciğer, ördek, kaz, tavuk ve av
hayvanlannın kızartmalannda çok hoş bir koku ve tat verdiği için
kullanılir. Avrupa ülkelerinin mutfaklannda kızarmış patateslerin,
hamurlara koyulan yağların kokulandınlmasında, salamuralarda, etlerin
dinlendirilmesinde çok kullanılır.

Adaçayı 30-70
cm boyunda olan bitkinin menekşe renkli çiçekleri halka dizilişlidir.
Karşılıklı olan beyaz keçeli yaprakları gümüş gibi parıldar ve
acımtırak, ıtırlı bir koku yayarlar. Bahçe ada çayı, güneşli bir yerde
yetiştirilmelidir. Don olayına karşı duyarlı olduğu için, kış boyunca
çam dalları ile örtülmesi doğru olur. Ülkemizde İzmir bölgesinde bahçe
adaçayı yetiştirilmektedir. Bir başka tür olan çayır ada çayı (Salvia
pratensis), çayırlarda, bayırlarda ve meralarda yetişir. Çevresine
ıtırlı hoş bir koku yayan mavi�menekşe renkli çiçeklerin pırıltısı
uzaklardan seçilebilir. Çayır ada çayı (Anadolu adaçayı) batı ve
güney-batı Anadolu'da bol olarak yetişmektedir. Anadolu ada çayından
"elma yağı" veya "acı elma yağı" denilen yağ da üretilmektedir. Bu tür
adaçayı da kimyasal yapı ve tedavi etkisi bakımından tıbbi (bahçe)
adaçayına benzemektedir.

Faydaları;

Bitkinin
çiçekleri, gargara ve adaçayı sirkesi yapmak için toplanır (bir avuç
çiçek, doğal sirkenin içinde bir süre bekletilir) ve elde edilen sirke,
uzunca bir süre hasta yatağından kalkamayan kişilere rahatlatıcı ve
canlandırıcı anlamda sürülerek, masaj yapılır. Yapraklar daha
çiçeklenme başlamadan, mayıs ve haziranda toplanır. Bitki kuru ve
güneşli günler boyunca, eterli yağlar oluşturduktan sonra, yapraklar
öğlen güneşinde toplanır ve gölgede kurutulur. Adaçayı, çok eski
çağlarda da ünlü bir şifalı bitki olarak tanınırdı. 13. Asırdan kalma
bir dizede şöyle deniyor: �Eğer dikmişsen adaçayını bahçeye, ne gerek
var ölmeye!"

Adaçayının eski çağlarda da ne büyük bir övgü ile anıldığını, çok eski
bir şifalı bitki kitabı şöyle anlatıyor: "Kutsal Meryemana, Bebek İsa
ile Herodes�un gazabından kaçmak zorunda kaldığında, kendisini
saklamaları için, çayırdaki tüm çiçeklerden yardım istemiş, ama hiçbir
çiçek ona yanıt vermemiş. İşte o zaman adaçayı eğilmiş ve Meryemana
sığınacak bir yer bulmuş. Onun sık ve koruyucu yapraklarının arasına
girerek Herodes�un askerlerinden saklanmış ve askerler onu görmeden
geçip gitmişler. Tehlike geçiştirildikten sonra, saklandığı yerden
çıkan Meryemana, tatlı sesiyle adaçayına şöyle demiş: Bu andan sonra
sonsuza dek insanların en çok sevdiği çiçek sen olacaksın. Seni,
insanları tüm hastalıklardan koruyacak kadar güçlü kılıyorum. Bana
yaptığın gibi, onları da ölümden kurtar!� İşte o zamandan beri adaçayı,
insanları iyileştirmek ve onlara yardım etmek için her yıl yeniden
çiçekleniyor.
KAYNAK:ÇİÇEK BAHÇESİ