Şeker Hastalığında Önemli Buluş

[aquahell]

Araştırma, Kocaeli Üniversitesi Kök Hücre ve Gen Tedavileri
Araştırma-Uygulama Merkezi (KÖGEM) Müdürü ve Sağlık Bilimleri Enstitüsü,
Kök Hücre Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Erdal Karaöz önderliğindeki
ekip tarafından yapıldı. Deney hayvanları üzerinde başarıya
ulaşan çalışma, dünyanın sayılı bilim dergilerinde yayımlanarak tıp
literatürüne girdi. TÜBİTAK’ın desteğiyle yürütülen çalışmanın
gelecekte insüline bağımlı şeker hastalığının tedavisinde
uygulanabileceği belirtildi. Prof. Dr. Erdal Karaöz, tip 1
diyabetin, vücudun bakteri, virüs gibi vücuda yabancı organizmalarla
savaşmak üzere programlanmış bağışıklık sistemi hücrelerinin herhangi
bir nedenden dolayı insülin üreten hücreleri yabancı olarak algılayıp
öldürmesi sonucu ortaya çıkan bir sağlık sorunu olduğunu anlattı. Tip
1 diyabetlilerin yaşamlarını dışarıdan insülin alarak devam
ettirebildiklerini vurgulayan Karaöz, modern tıbbın mevcut olanaklarıyla
total pankreas nakli dışında tip 1 diyabetin kesin tedavisinin mümkün
olmadığını anımsattı. Karaöz, son yıllarda kadavra
pankreaslarından ayrıştırılan adacıkların naklinin denendiğini ancak,
sonuçların bekleneni karşılamaması nedeniyle bu sağlık sorunu bulunanlar
için şimdiye kadar kesin bir tedavinin bulunamadığını ifade etti. Kemik
İliğinden İnsülin Hücresine Prof. Dr. Erdal Karaöz,
yürüttükleri araştırmalarda tip 1 diyabet olarak bilinen insüline
bağımlı şeker hastalığının ortaya çıkış nedeni ve tedavisine yönelik
önemli kanıtlar elde ettiklerini bildirdi. Kemik iliğinden izole
edilen kök hücrelerden, ’’insülin üreten hücre’’ elde eden bir yöntem
geliştirildiğini açıklayan Karaöz, çalışmalarında, şeker
metabolizmasının kontrolünü sağlayan hücreleri barındıran pankreasta
’’yerleşik adacık’’ olarak adlandırılan yapıları, deney hayvanlarından
elde ettiklerini anlattı. Karaöz şöyle konuştu: ’’Çalışmamızın
sonraki aşamasında, aynı deney hayvanlarının kemik iliklerinden kök
hücreleri ayrıştırdık ve kök hücrelerle adacıkları laboratuvarda aynı
kültür kaplarına yerleştirerek yaşamalarını sağladık. Böylece, insülin
üretmekten sorumlu hücreleri içeren bu adacık dediğimiz hücre
kümelerinden kaynaklanabilecek sinyallerle kök hücrelerin genetik
programını etkinleştirerek insülin üreten hücreler yönüne dönüşmelerini
sağladık. Yaptığımız ayrıntılı incelemelerde bu hücreler hem
yapısal hem de işlevsel olarak insülin üretmekten sorumlu hücrelerle
özdeştiler. Gelecekte diyabetik hastalardan elde edilecek kök hücreler,
kadavralardan elde edilecek adacıklarla benzer yöntemlerle ortak kültür
sistemi kullanılarak insülin üreten hücrelere dönüştürülebilir ve
hastalara nakledilebilir diye düşünüyoruz.’’ Pankreastan Kök
Hücre Üretildi Prof. Dr. Erdal Karaöz, proje kapsamında
Türkiye’de ilk kez ve dünyada az sayıda laboratuvarın başarabildiği
pankreas adacıklarından kök hücre elde etmeyi başardıklarını ve bir süre
önce ’’Cytotherapy’’ dergisinde yayımlanan çalışmalarının bu alanda
literatüre önemli katkılar sağladığını bildirdi. Bu hücreler
üzerinde yaptıkları ayrıntılı moleküler düzeydeki çalışmalar ile çok
ilginç ve yeni bilgilere ulaştıklarını anlatan Karaöz, sözlerini şöyle
sürdürdü: ’’Çalışmalarımız sürecinde adacıklardan elde ettiğimiz
kök hücrelerin, aslında sadece bulundukları adacıklarda herhangi bir
nedenden dolayı hasarlı hücrelerin yerine konmasında görev almayıp,
şartlara göre insülin üreten hücrelerin savaşçı hücrelerce öldürülmesini
kolaylaştırabildiğini ya da korunmasını sağladığına ilişkin dünya
literatüründe şimdiye kadar tanımlanmamış fonksiyonlarını tespit
ettik.’’ Prof.Dr. Karaöz, bu kök hücrelerin şeker hastalığının
ortaya çıkmasında önemli rolleri olabileceğini düşündüklerini de ifade
etti. Prof.Dr. Karagöz şimdiye kadar bu konuda dünyada
gerçekleştirilmiş herhangi bir araştırma olmadığını söyledi. Pankreastan
üretilen kök hücreler üzerinde çalışmalarını sürdürdüklerini belirten
Karaöz, bu konuya ilişkin hazırladıkları yeni projenin de yine TÜBİTAK
tarafından desteklendiğini belirtti. Yaklaşık iki yıl süren
çalışmaları süresince 13 araştırmacının çalıştığını, çalışma verilerinin
bir kısmının üç uluslararası dergide yayımlandığını kaydeden Karaöz,
beş ayrı makalenin de yayımlanmak üzere olduğunu bildirdi. Karaöz,
çalışmalarının önemi şöyle anlattı: ’’Geliştirdiğimiz yeni
metodolojik yaklaşımlar tıp literatürü için önemli. TÜBİTAK desteğinde
yürüttüğümüz projeler kapsamında elde ettiğimiz bulgularımızın gelecekte
insüline bağımlı şeker hastalığının tedavisine yönelik geliştirilebilir
ve uygulanabilir olduğunu düşünüyoruz. Bu konudaki çalışmalarımıza
yoğun şekilde devam ediyoruz ve verilerimiz evrensel bilim
otoritelerince ilgiyle izleniyor.’’ Kök Hücreler Pankreas
Adacıklarını da Koruyor Prof. Dr. Erdal Karaöz, dünyada halen
44 merkezde diyabet hastalarına kadavradan adacık naklinin yapıldığını,
ancak nakledilen adacıklarda önemli hücresel kayıpların oluşması
nedeniyle bir süre sonra bu hücrelerin işlevlerini tamamen yitirdiğini
belirtti. Bu kapsamda yürüttükleri başka bir çalışmadan da söz
eden Karaöz, kök hücrelerden, insülin salgılayan hücreleri içeren
pankreatik adacıkların canlılığını uzun süreli korumayı da dünyada ilk
kez denedikleri yöntemle başardıklarını bildirdi. Prof. Dr.
Karaöz, araştırmada elde ettikleri verilerin Nature grup dergilerinden
Cell Death&Disease dergisinde yayımlanacağını sözlerine ekledi.


trt.net.tr