Çınar ağacı ve Osmanlı Devleti

[vgokhan]

Kültür tarihimiz incelendiğinde ağaçlarla ilgili birçok inanışa sahip olduğumuz, ağaçlara ayrı bir önem verdiğimiz görülecektir.

Ağaçlar,
tarihî birçok olaya canlı tanıklık etmişlerdir. Onların, birçok tarihi
şahsiyete, devlete ve yaşanmış kahramanlıklara aşina olduğu
muhakkaktır. (Yeniçeri ağacı ya da Mızık çamı gibi)

Çınar
ağacının Türk toplumu ve Osmanlı Devleti için apayrı bir değeri vardır.
Osmanlı devletinin kuruluşu sırasında Osman Gazi’nin Şeyh Edebali’nin
evinde gördüğü rüyayı bilmem hatırlar mısınız?

Osman Bey
rüyasında: Koynuna bir ayın girdiğini ve o anda göbeğinden bir çınar
ağacının çıkarak gölgesinin dünyayı kapladığını, gölgesinin altında
dağların olduğunu, dağların dibinde suların çıktığını, kiminin bu
sulardan içtiğini, kiminin bahçesini suladığını kiminin de çeşmeler
akıttığını görür. Osmanlı Devleti’nin tarihi bu rüyada gizlidir. Türk
milleti Anadolu’ya diktiği bu ulu çınarla asırlarca insanlara adalet ve
hoşgörü suyu dağıtmıştır. Denilebilir ki bu şifalı suyun tadını
işitmeyen ne bir devlet, ne bir insan, ne de bir canlı kalmıştır.

Çınar
ihtişamlı ve uzun ömürlü bir ağaçtır. Bu haliyle maziyi istikbale
bağlar, insanlara sabırla yaşamayı öğretir. Beraber yaşamanın ve
birbirine yararlı olmanın zevkinin verir. Osmanlı devleti de ulu bir
çınar görünümünde, ihtişamlı ve uzun ömürlü bir devlettir. Bu çınar
kökleriyle/ayaklarıyla mazinin derinliklerine basarak oradan aldığı
güçle dallarıyla/kollarıyla geleceği kucaklamıştır. Ve bu çınar,
onlarca millete birlikte yaşamanın ve onlara yaptığı hayırlı
hizmetlerin verdiği zevk ve heyecan ile yaşadı asırlarca…

Çınar
ağacı ile ilgili şöyle bir hikâye anlatılır: Güngörmüş, yaşlı bir çınar
asırların verdiği tecrübe ile tevazu vadisinde tek başına yaşarmış. Bir
gün dibinde bir kabak bitmiş. Çabucak büyümüş. Dallarına sarmaş dolaş
bir halde ta tepesine kadar çıkmış çınarın. Çınar mütevazı kişiliğinden
ödün vermeden koruyup kollar onu. Kabak densizin biridir, şımarıktır
da. Kemale erdiğini zannettiği bir günde:

Görüyor musun ben
kimim? Devlet ve ikbalim var. Şansımın da yaver gitmesiyle çabucak
büyüdüm ve hatta sana hâkim duruma geçtim der. Çınar onun bu
küstahlığına sabreder, bir mevsimlik saltanatına bıyık altından gülerek
lisan-ı hal ile: Vakt-i hazanda görürsün, demekle yetinir.

Osmanlı
devleti de bu hikâyedeki çınar ağacı gibi devletler içinde mütevazı bir
hayat sürmüştür. Koynunda büyüttüğü nice devletler gün gelmiş varlığını
borçlu olduğu bu mütevazı çınara sultan kesilmişler, densizlik
etmişlerdir. Bu densizliklerini çınar gibi bıyık altından gülmekle
yetinmeyen Osmanlı devleti onlara hadlerini de bildirmiştir. Zaten
mütevazı olmak haddini bilmek ve haddini aşanlara hadlerini bildirmek
demek değil midir?

Çınarın dibine döktüğü sarı yapraklar gün
oldu toprağa karışarak gıda oldu kendisi için. O gıdadan aldığı güç ve
kuvvetle devam ettirdi hayatını yıllarca… Osmanlı devleti de
himayesinde bulunan devletlerden aldığı sarı sarı altınlarla reayasına
yol, çeşme, hamam, imaret yaptırdı kendisine gıda olsun diye. O gıdadan
aldığı güçle nice savaşlar kazandı, nice meyveler verdi, gücüne güç
kattı ulu bir çınar edasıyla…

Gün gelir çınar ağacı yapraklarını
döker, dünyadan el etek çeker, içini yemeye başlar. Osmanlı devleti de
sonsuza dek yaşayacak değildir. Bir gün kanıyla aldığı toprakları o da
ağaçtan yaprağın hafif bir rüzgârla düştüğü gibi kaybedecektir kolayca
masa başlarında… Dışarıdan düşmanlar çınar yapraklarını döksün diye
zoraki rüzgâr estirirken, içerden de kendi evlatları ateşe vermişlerdi
onu.

Yanan ağacın yeniden büyümeyeceği muhakkaktır. Ama onun
ihtişamı tarihin derinliklerinde unutulmayacak bir iz bırakmıştır. Hem
ismi hem de kendisi ihtişamlı bir ağaç ve devlet. Kaderleri birbirine
ne kadar benziyor değil mi?

Milli Gazete-Alp Kısa