SUALTI SPORLARI VE DALIŞ YAPANLAR DİKKAT: DALARKEN KULAĞINIZDAN OLMAYIN!

[sarıçiçek]

“Yaz aylarında yapılan sporların başında sualtı ve dalış sporları
gelir. Dalgıçlık su sporları arasında en keyiflisidir ancak günlük
hayatta nefes alma problemi yaşayanlar, burunda kemik eğriliği, burun
içi etlerde şişme, kronik sinüzit, kronik akıntılı kulak hastalığı olan
kişiler kesinlikle bu sporu yapmamalıdır.”

Dalış yaparken kulağımız bu durumdan nasıl etkilenir? Dalış sırasında kulağımızın içine neler olur?

Gerek dalma işlemi sırasında burun gerisinde(nazofarenks bölgesi)
bulunan östaki borularımız basınç altında kalırlar. Bu tüpler içleri
kıkırdak dışı yumuşak damaktaki kaslara yapışık, orta kulak ile geniz
boşluğunu birbirine bağlayan kanallardır. Östaki boruları herhangi bir
nedenden iyi çalışmıyorsa hastanın kulağında BAROTRAVMA denilen ani
basınç farkına bağlı çeşitli hasarlar oluşabilir. Barotravma
sırasındaki değişiklikler eğer östaki borusu herhangi bir nedenden
dolayı çalışmıyorsa kulak zarı, orta kulak, işitme kemiçikleri, ve
hatta iç kulak etkilenebilir.

Dalış yapmak iç kulakta ne gibi hasarlara sebep olur?

Yükselme sırasında ortaya çıkan basınç östaki borusunun geniz
tarafındaki deliğinde ödeme ve şişliğe neden olur. Bu şişlik bir valv
mekanizması gibi çalışarak deliğin bulunduğu bölgede daha büyük bir
darlık oluşturur. Bu artmış darlık orta kulağa daha az hava girmesinde
neden olur. Orta kulakta azalan hava basıncı kulak zarında çökmeye,
eğer orta kulak ile dış ortam arasındaki fark çok fazlaysa kulak
zarında yırtılmalara ve orta kulak mukozasında enflamasyon (şişmeye)
neden olur. Bu negatif basınç düzeltilmezse orat kulak mukozasında suya
benzer seroz bir sıvı üretilir ve kulakta birikmeye başlar. Bazen bu
sıvı içine orta kulak mukozasından küçük kanamalar olabilir.

Bu rahatsızlığın belirtileri ve kulağa verdiği zararlar nelerdir?

Kulak zarındaki gerilme şiddetli bir kulak ağrısı şeklinde kendisini
hissettirir. Hastalar kulak ağrısı beraberinde, işitme kaybı, çınlama
hissedebilirler. Bazen hastalık mastoid kavite dediğimiz orta kulağa
açılan kulak arkasında yerleşmiş sert ve bal peteği görünümlü kemikten
oluşan yapıya yerleşebilir. Bu durum daha ilerde zaman zaman orta kulak
enfeksiyonları ile seyreder ve çoğunlukla da işitme kaybının olduğu
devamlı bir hale dönebilir. Özellikle dalış yaparken veya uçak
yolculuklarında östaki borumuzun çok iyi çalışıyor olması bu tip bir
rahatsızlığın oluşmaması için çok önemlidir.

Kulakta oluşan zararlar bu kadarla da bitmeyebilir. Orta kulağı iç
kulaktan ayıran ve sesin iletilebilmesi için önemli olan çok küçük iki
pencere vardır. Bu pencereler üzerinde ince bir zarla kaplı olup bu
zarın basınç farklarıyla gerilme veya çekilmelerinde de bazı sorunlar
oluşabilir. Basınç değişiklikleri bu küçük zarların yırtılmasına ya da
basınç altında kalması sonucu iç kulaktaki salyangoz dediğimiz yapının
içerisinde işitme sinirleri ile çok yakın ilişkili daha ince zarların
yırtılarak tam sağırlığa neden olabilir. Eğer bu durum denizde belli
bir derinlikte bulunan dalgıçta oluşursa o kişi hızla su yüzüne çıkmak
isteyeceğinden vurgun yiyebilir.

Dalma ile ilgili oluşan dış kulak rahatsızlıkları nelerdir?

Uzun süre soğuk suda dalgıçlık yapan kişilerde dış kulak yolunun kemik
bölümünde yıllar içinde çok yavaş gelişen kemik büyümeleri (egzostos)
olabilir. Bunlar sıklıkla kulak kirinin zor temizlenmesi gibi
şikayetlere neden olabilecekleri gibi ileri vakalarda işitme kaybı
yapabilirler. İşitme kaybı kir temizlenince geçer. Dalma eyleminde bir
diğer basınç altında kalan organımız sinüs boşlukları ve sinüs
yollarıdır. Aynı kulakta olduğu gibi sinüs boşluklarını burun boşluğuna
birleştiren ince kanallar ve delikler vardır. Aynı mekanizma ile bu
bölgede oluşan ödem ve şişlik sinüslerin havalanmasının bozulmasına ve
sinüs mukozalarının ürettiği sıvı ile sinüs boşluklarının dolmasına
neden olur. Bu biriken sıvıların başlangıçta iltihabi bir karakteri
olmamasına rağmen tedavi edilmeyen kişilerde bu sıvılar enfekte olup
akut sinüzit oluşturabilirler.

Dalma sırasında oluşan dış kulak rahatsızlıklarının belirtileri ve yapılması gerekenler nelerdir?

Hasta şiddetli baş ağrıları, ateş, şiddetli yüz ağrısı, geniz akıntısı
çekebilir. Bazen sinüs boşluklarında o kadar şiddetli olur ki dipte
sinüs mukozasının bir bölümü yırtılabilir ve burundan kanama şeklinde
şnorkelin içine girebilir.

Bu durumda çok fazla endişe etmeden bir KBB uzmanına gidilmesi gerekir.

Derin deniz dalgıçlığı ve sualtı sporları yapan kişilerin sakınması
gereken durumlar nelerdir? Kimler bu sporları yapmamalıdır?

Derin deniz dalgıçlığı ya da sualtı sporları yapacak olan kişilerin
kulak – burun – boğaz açısından sorunlu olmamaları gerekir. Örneğin
burundan günlük hayatta nefes alma problemi yaşayan kişilerde burunda
kemik eğriliği, burun içi etlerde şişme, kronik sinüzit, burun içindeki
poliplerin varlığı, kronik akıntılı kulak hastalığı, fazla açık östaki
borusu, kulak zarında delik olup olmadığı bir uzman hekim tarafından
kontrol edilmelidir.

Sakınılması gereken durumların başında akıntılı bir üst solunum yolu
hastalığı geçiriyorken denize dalınmasıdır. Bu durumda analjezik ve
dekonjenstanlar ile üst solunum yolundaki ödem ve şişlik
giderilmelidir.

Dalma sırasında bahsedilen bu problemlerin yaşanmaması için neler yapılmasını tavsiye edersiniz?

Dalma sırasında ciklet çiğnememek ve periyodik olarak yutkunmak
yararlıdır. Belli derinliklerde Valsalva manevrası (burunu ve ağzı
tıkayarak, ağzı içinde hapsedilen havayı östaki borusuna yani genize
yollamaya çalışmak) yapılmalıdır. Üst solunum yolu hastalıklarında
tedavi etkene yöneliktir. Üst solunum yollarında tıkanıklık yapan
anatomik bozuklukların düzeltilmesi gerekir. Osteom ve egzositozun
ileri durumlarda cerrahi olarak düzeltilmesi mümkündür. Eğer ani bir
orta kulakta sıvı toplanması oluşmuşsa lokal anesteziyle kulak zarının
çizilmesi (miringotomi) çok rahatlatıcı olabilir. Eğer baş dönmesi
yapan bir iç kulak fistülü düşünülüyorsa, kulak ameliyatı (perilenf
fistülü onarımı ameliyatları) yapılabilir. Kişide Östaki borusu işlev
bozukluğuna yatkınlığı varsa kulak zarına geçici olarak tüp
takılabilir. Ama bu durumda hastanın denize dalmaması gerekir.

Amerikan Hastanesi
KBB Hastalıkları Uzmanı
Dr. Erkhan Genç