BESİN ALERJİLERİ CİDDİ HASTALIKLARA VİZE VERİYOR

[vgokhan]

Yemek yedikten sonra, nefes darlığı, bilinç bulanıklığı, karın ağrısı
şikayetleri yaşıyorsanız besin alerjisi ile karşı karşıya
olabilirsiniz. Özellikle deniz ürünleri, süt, yumurta ve fıstık gibi
gıdaların alımı sonrasında bu şikayetleri yaşıyorsanız vakit kaybetmeen
doktora başvurmanız gerekir. Memorial Hastanesi Dahiliye Bölüm
Koordinatörü Prof. Dr. Yavuz Baykal, “Besin alerjileri” hakkında bilgi
verdi.

İnsanlar yaşamları boyunca farklı birçok besin ile karşılaşır. Bu
besinlerin içerisinde besin öğesi (protein, yağ, karbonhidrat, vitamin
ve mineraller) denilen daha küçük yapı taşları mevcuttur. Besin
alerjileri özellikle protein yapısındaki besin bileşenlerinin vücut
tarafından yabancı olarak algılanması sonucu oluşan bir immün sistem
cevabıdır. Besin maddesi içerisindeki yabancı kabul edilen bu maddelere
karşı oluşan antikorlar vücut için istenmeyen reaksiyonlara yol açar.

Yetişkinlerde deniz ürünleri ve yumurta, çocuklarda ise süt sıklıkla besin alerjisine neden olabilir

En çok görülen besin alerjileri kabuklu deniz hayvanları, balık, fıstık
ve yumurta ile ortaya çıkmaktadır. Çocuklarda en sık besin alerjisi
süt, soya ürünleri ve kabuklu deniz hayvanları ile olmaktadır.
Çocuklarda yumurta akı, inek sütü ve domates gibi bazı besinler de
alerjiye neden olabilmektedir. Ayrıca çeşitli besin maddelerine katılan
renklendiriciler, koruyucular, çay, kakao ve kolalı içeceklerde bulunan
kimyasal maddeler besin alerjisine yol açabilir. Bazı besinlerin
kendileri alerjik reaksiyona neden olmanın yanında benzer türde
besinlerle çapraz reaksiyonlara girerler. Örneğin ağaç fıstıklarından
(badem, ceviz vb) birine alerjisi olan birinin tüm diğer ağaç
fıstıklarına da reaksiyon vermesi söz konusu olabilir.

Besin alerjileri ciddi rahatsızlıklara da yol açabilir

Besin maddelerinin alerjik yanıt oluşturabilmesi için alınan besin
maddesinin sindirim sisteminde işlenmesi ve emilmesi gerekir. Besin
alerjisi veya intoleranstan vücudumuzu koruyan birçok mekanizma vardır.
Örneğin sindirim sistemindeki enzimler tarafından besin maddelerinin
parçalanması, bağırsakların gıdaları aşağı iten hareketi, bağırsak
duvarının kaplayan mukus ve bağırsak duvarının kendisi koruyucu rol
oynar. Diğer taraftan bağırsak duvarında bulunan bağışıklık sistemi
hücreleri gıda maddelerindeki alerjenlerin istenmeyen etkilerini
önlemeye çalışır. Vücudumuzun korunmasında rol oynayan hücreler gıda
maddelerini tanıyarak onlara karşı istenmeyen cevap oluşmasını engeller
ki; buna “immunolojik tolerans” denir. Ancak besin maddelerinin
içindeki proteinlerin yeterince işlenmeden alınması ya da savunma
sistemindeki bir hatadan dolayı besinlere karşı alerji oluşabilir.
Besin alerjilerinde bağışıklık sisteminden daha çok sindirim sisteminin
bir cevabı söz konusudur. Alınan besinlerin sindirim sistemini tahriş
etmesine bağlı olarak bulgular ortaya çıkar.

Besin alerjisinin bulguları-belirtileri hafif bir hastalıktan ciddi
hastalık tablosuna kadar değişkenlik göstermektedir. Besin alerjisi
durumunda ortaya çıkan belirtilerin en önemlileri;

Kurdeşen
Bulantı
Mide spazmı, ağrı
İshal
Deride kaşıntı
Nefes darlığı
Göğüs ağrısı
Solunum yollarında daralma
Anaflaksi denen ölümcül bir tablodur.

Sütün içindeki laktoz alerjisi şişkinlik, ishal ve karın ağrısına neden olabilir

Besin alerjileri erişkinlerin %1’ini, çocukların ise %7’sini etkiler.
Bununla beraber bazı çocuklarda daha sık olarak görülebilmektedirler.
Besin intoleransi ise çok daha sık olarak görülmektedir. Hemen herkeste
hayatının bir bölümünde intoleransa bağlı olarak yakınmalar ortaya
çıkabilir. Bazı kişiler spesifik maddelere karşı tolerans
gösterebilmektedir ki; bunların en sık olanı “laktoz intoleransıdır” ve
toplumun %15’ini etkiler. Besin alerjileri bazı ailelerde daha sıklıkla
ortaya çıkmaktadır ve bu durum kalıtsal bir özelliği göstermektedir.

Besin alerjisi olan birçok insanda şikayetler tehlikeli olmaktan çok
rahatsızlık vericidir. Alerjik maddeyle karşılaşan vücut, besin
içerisindeki bazı spesifik maddelere karşı “antikor” denilen maddeler
oluşturur ve bu antikorlar “histamin” denilen bir madde salgılayarak;

Boğazda kaşıntı hissine
Burun akıntısına
Deride kurdeşen ve kaşıntıya
Nefes borusunda şişme ile nefes darlığına
Sindirim sisteminde mide ağrısı, kramp ve ishale neden olur.

En sık görülen besin intoleransı olan laktoz intoleransı vakalarında,
sindirim sisteminde sütün içindeki laktoz maddesinin sindirilmesinde
etkili olan laktaz enzimi yoktur veya azalmıştır. Dolayısıyla bu
enzimin yetersizliğinde sindirim tam oluşmaz ve besinler tam olarak
sindirilemediği için şişkinlik, ishal ve karın ağrısı ortaya çıkar.

Bazı alerjik durumlarda ortaya çıkan belirtiler alınan alerjen maddenin
miktarına bağlı olduğunda şikayetler fazla alerjen maddeye maruz
kalındığında yakınmalar daha ciddi olarak ortaya çıkarken; bazen
alerjen maddelerin çok küçük miktarları dahi ciddi belirtilere neden
olabilir.

Tanı, kişilerin hangi besinleri aldıklarında şikayetlerinin ortaya
çıkmasına bağlı olarak konulabilmektedir. Diğer taraftan şüpheli
besinlerin kesilmesi ile şikayetlerin ortadan kalkması da tanıda
yardımcı olabilir.

Egzersiz sonrası da besin alerjisi gelişebilir

Bazı besin alerjileri egzersiz sonrası ortaya çıkar ki, bu durumda
egzersizle tetiklenen bir besin alerjisi söz konusudur. Besin alerjisi
olmayan kişilerde benzer yakınmaların görülmesi durumunda;

Sindirim için gerekli enzimlerin yetmezliği (laktoz yetmezliği)
Huzursuz bağırsak sendromu (bazı besinler benzer yakınmalara neden olabilir)
Besin zehirlenmeleri
Tekrarlayan stres veya psikolojik faktörleri düşünmek gerekir.

Besin alerjisi durumunda risk faktörleri:

Aile hikayesi; ailede saman nezlesi, astım, ürtiker, egzama, olanlarda daha sıktır
Yaş; besin alerjileri çocuklarda daha sıktır.

Besin alerjisi olan kişiler;

Nefes darlığı hissediyorlarsa,
Kan basınçları düşüyorsa,
Nabızları hızlanıyorsa,
Bilinç bulanıklığı gelişirse derhal doktora başvurmalıdırlar.

KAYNAK:SAĞLIK PLATFORMU