Romantik Kıskançlık

[vgokhan]

İlişkinin Tuzu Biberi Olarak Görebileceğimiz Tutku' nun reçetesi mi ?
İlişkiyi Gitgide Yokoluşa Sürükleyen Bir Virüs mü ?
Kıskançlık milyonlarca yıl içinde işlene işlene gelişmiş ve uzun
süreli hedefleri olan sevgi ile simbiyotik bir ilişki içinde olan bir
duygudur. Terk edilme tehlikelerine ve sadakatsizliğe karşı kişide bir
savunma aracı olarak gelişir. Kıskançlık binlerce biçimde kendini ifade
edebilir. Bizim sözünü edeceğimiz kıskançlık ise daha çok özel
ilişkilerde kendini hissettiren "kıskançlık" olacak. Kıskançlık
dendiğinde çoğumuzun aklında oluşan ilk anlamlandırma muhtemelen
"olumsuz" anlamıyla ifade edilir olmaktadır. Gerçekte ilişkilerde
kıskançlık hangi noktaya kadar olumlu, hangi noktadan sonra olumsuz
sonuçlar doğurur? Kıskanç bir partner kendini nasıl ifade eder ve
ederken de aklından neler geçer ? Kurban rolünde kalan karşı tarafın
içinde kaldığı durumlar neler?... Bu gibi bir çok sorunun yanıtlarını
bulmaya ne dersiniz. Öncelikle "kıskanç kişi"den başlayalım:
Kıskanç partner içinde ne gibi bilişsel süreçler geçirir ve bunları nasıl dışavurur?
Bir kısmında bir veye birden çok korku egemendir; ihmal edilme korkusu,
terk edilme korkusu, partnerini kaybetme korkusu, partnerini bir başka
hemcinsiyle paylaşma korkusu... Bir kısımda ise derin bir güven
problemi vardır ve karşı tarafa bağlanmada güvensizlik yaşar. Tehdit
hissettiği kişilere karşı da tuzak kurma ve/ veya onları eleştirel
değerlendirmede abartma eğilimi görülür. Partnerine karşı geliştirdiği
bu duygulanımı ona karsı yansıtmada ise; anlamsız karşı çıkışlar,
özgürlüğünü kısıtlayıcı davranış ve isteklerde bulunma (eşini sevgi
zinciriyle sıkıca bağlama, sevdiği bu kişinin etrafına duvar örme,
sevilen kişinin ne yapması, ne görmesi, ne düşünmesi gerektiği hakkında
emirler yağdırması...) Bunlar yalnızca amaca ulaşmak, yani partnerine
sahip olmak, arzusu ile seçilen yollardır.

Peki ilişkilerdeki bu kıskançlık duygusu nasıl ve ne zaman harekete geçer ?
Her ne kadar asıl yapılanma çocukluk çağlarına uzanmış olduğu düşünülse
de (özellikle kardeş kıskançlığı ile kendini belirgin hale getirir),
ilişkilerde durum biraz daha farklı şekil alır. Kıskançlık duygusu
özellikle bir "terk etme sinyali" algılandığında (şüpheli bir ortadan
kayboluş, davranışlarda bir değişiklik, yabancı biri ile göz teması
yakalandığında, partnerinizin de o yabancıya tepkisiz kalmaması, ortaya
çıkan yeni tek başına yapması gereken faaliyetler, cinsel yaşamda ani
bir değişiklik...) harekete geçer. Bu işaretler, sadakatsizlik olarak
algılanıp duygusal olarak tehdit hissedilirse alarma geçer. Çünkü
bunlar, ilişkinin bitmesi ile bağlantılı çağrışımlar yaparak kişiyi var
olan düzeni korumaya, git gide daha da emniyetlendirme çabalarına imkan
tanıması için tetikler.
Kıskançlıkta sınır nedir? Nereye kadar ilişkiyi sağlamlaştırır, nereden sonra tüketir?
Beklenebilirlik sınırını aşmış (aşırı), olayları rasyonel algılamanın
dışına çıkmış ve akıldışı tehditler algıladığını savunan bir
psikiyatrik bozukluk olan paranoya çizgisine uzanan hastalıklı
kıskançlık boyutunda yaşanan duruma hem kişinin kendisinde bir özyıkım
hem karsı tarafta bunaltı hem de normal giden ilişkinin dramatik bir
şekilde sona erişi bilinen ve beklenen bir sonuçtur. Bu durumda gerçek
bir rakiple ilgilenen eşin oluşturduğu gerçek bir tehdit de
algılandığından durum daha da vahimleşir. Kıskançlıkla kendine savunma
düzeneği oluşturan kişi, asıl amacını yani hedefi elde etmekten çok onu
kaybetmeye yol açan tavırlar sergilemeye başlamıştır. Bununla birlikte
kıskançlık asıl hedefe işaret ettiği sürece ve sonuçları iki tarafı da
zedelemediği sürece ilişkiyi besleyici ve zenginleştirici bir rol
oynar. Romantik bir ilişki içinde kıskançlığın bu normal seviyede
varolması değil, yokluğu kötüye işarettir. Bu hal duygusal iflasın
habercisidir. Bu durum en azından bir tarafın kendisinin "sevilmiyor"
olmasını düşündürtebilir. Bunun sonucunda duygusal patlamalar, öfkeli
konuşmalar ile iletişim kopukluğu ortaya çıkarak ilişkinin bitmesine
suç ortaklığı yaparlar.

[b]Bir kıskançlık testinin ortaya çıkardığı ilginç sonuçlar
Western İllinois Üniversitesin'nden Dr. Eugene Mathes, evli olmayan ama
duygusal bir ilişki içinde bulunan bir grup kadın ve erkeğe, bir ilişki
içinde yaşanan kıskançlık testi uygulamış. Testten 7 yıl sonra bu
insanlarla tekrar bağlantı kurmuş ve onlara ilişkilerinin şu anda ne
durumda olduğunu sormuş. Teste katılanların yaklaşık olarak %25' i
evlenmiş, %75' i ise ayrılmış. Evlenenlerin 7 yıl önceki kıskançlık
puanları ortalama olarak 168 bulunmuş, ayrılanların ise 128. Sonuç,
kıskançlığın uzun vadeli sevgi ile kaçınılmaz bir biçimde bağlantılı
olduğuna işaret etmektedir. (Dr.David Buss, Dangerous Passion,2000.)[/b]
[b]Kıskançlığın "olumlu yüzü " eşlere neler kazandırır ?
Eşler arasında bazı kıskançlık ifadeleri sevgi davranışları olarak da
yorumlanabilir. Bu kıskançlığın ilk aşaması olarak tedbirli davranmanın
artmasıdır.(son aşama ise şiddeti içerir ancak bu olumsuz aşamaya
geçer.) Örneğin erkek, eşini günde en az bir iki kez aramasıyla
ilişkiyi koruma ve uyanık olduğunu hissettirerek eşine sevgi mesajları
vermiş olur. Ya da kadının uykusunun eşini düşünmekten kaçması onu
derin sevgisinin işareti olarak algılanabilir. Bunun gibi, bir erkek
kız arkadaşını çok sevdiğini arkadaşlarına anlatırken hem sevgisini
haykırmakta hem de olası rakiplerine gözdağı vererek kız arkadaşından
uzak durmaları gerektiği mesajını vermekte bir bakıma ilişkini
korumaktadır. Daha da ayrıntılara indiğimizde aslında bütün rakip
olarak algılanabilecek üçüncü şahıslar, tutkuyu daha da
güçlendirebilmektedir.[/b]
[b]Kıskançlığın ilişkiye zarar verdiğini hissettiğimiz anda neler yapılmalı ?
İlk başta hissedilen kıskançlık duygusunun kaynağı araştırılmalı, kişi
önce kendi kendine bu sebepleri sıralamalı ve " zarar almadan bu
durumun üstesinden nasıl gelebilirim sorusuna yanıt aramalıdır". Daha
önceden kazanılmış olması gereken, kazanılmamış ise daha zor
olacağından bir uzman desteği ile açık ve dürüst iletişim ile problemi
sahiplenip, fayda getirebilecek çözümleri paylaşmalı ve orta yolu
bulmayı amaçlamalılardır. [/b]
[b] Psikolog Esin AŞKIN[/b]