Erken yaşta gelen gebelik ve psikolojik etkileri

[vgokhan]

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ergenliği (adölesan) kişinin 10 – 19 yaş
aralığı olarak tanımlamaktadır. Günümüzde bu yaş grubunda olup gebe
kalan gençlerin sayısı günden güne artmaktadır. Amerikan Hastanesi’nden
Uzman Psikolog Aslı Akkan, “Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerdeki
gebeliği erken evlilik ve modern topluma göre iki ayrı grupta
incelendiklerini” belirtiyor.

1 – Erken Evlilik

Türkiye’de ergen hamileliğinin en temel nedeni kültürel olarak erken
yaşta yapılan evliliklerdir. Yapılan araştırmalar ülkemizde özellikle
Doğu Anadolu bölgesinde her 10 kadından en az birinin 15 yaşından önce
evlenmiş (evlendirilmiş) olduğunu göstermektedir. Aynı kültürel yapı
sonucunda da bu gençler doğum kontrol methodlarını bilmemekte hatta
gebe kalmaya teşvik edilmekte ve erken yaşta gebe kalmaktadırlar.

2 – “Modern” Toplum

Her ne kadar batı ülkelerinde olduğu kadar sık olmasa da ülkemizde
özellikle büyük şehirlerde evlilik dışı gebe kalımlar vardır ve
sayıları her geçen gün artmaktadır. Kentleşme ve gelişmeye bağlı olarak
evlilik yaşının ilerlemesi ve gençlerin evlilik öncesi
(gençlik/ergenlik dönemlerinde) cinsel yaşam ve tutumlarının eskiye
oranla farklılık göstermesine bağlı olabilir.

Sebebi her ne olursa olsun ergen gebeliğinin birçok fizyolojik riskleri
olabileceği gibi önemli psikolojik sıkıntılara da sebep olması
mümkündür. Böyle bir durumda yaşanılabilecek ilk sıkıntı gebeliğin
devam ettirilip ettirilmemesi ile ilgilidir. Evlilik dışı gebe
kalımların büyük kısmı sonlandırılmaktadır. Ancak işlem sonrası genç
kız yeterli sosyal ve psikolojik desteğe sahip değil ise ciddi bir
travmaya maruz kalmaktadır. Hele bu durumu ailesi ve/veya yakınlarıyla
paylaşma olanağı olmayan bir genç bu travmayı daha da şiddetli
yaşayacaktır. İstediğinde tekrar gebe kalıp kalamayacağı ile ilgili
sıkıntılar, gebelik sonlandırma ile ilgili suçluluk, aile/çevreye yalan
söylemek/saklamakla ilgili suçluluk ve tüm bunların stresör olarak
baskı yapmasıyla partneriyle yaşanabilecek ilişki problemleri bu tip
travmaların en majör sebepleridir.

Gerek evli olunması ve zaten teşvik edilmesine bağlı olarak gerekse bir
şekilde gebeliğin öğrenilmesinden sonra ailelerin onayı (reşit olmama
nedeniyle) ile apar topar evlenilip sürdürülmesine karar verilen ergen
gebeliklerinin de açabileceği psikolojik sıkıntılar vardır. Ergen zaten
içinde bulunduğu yaş dönemi itibariyle birçok hormonal ve psikolojik
değişimi bir arada yaşamaktadır. Daha kendini tanımaz, kendi kimliğiyle
ilgili bocalamalar yaşarken ebeveyn kimliğini alacak olması başlı
başına bir stresördür. Bu duruma bağlı olarak anne adayının ciddi
duygulanım problemleri yaşaması, travmatize olması ve bu durumun
eşlerin ilişkilerine yansıması çok olasıdır. Ayrıca yetişkin olmayan
bir ebeveyn tarafından Dünya’ya getirilip büyütülecek olan çocuğun da
psikolojik sağlığının boyutlarından süphe edilmelidir.

Şekli, sebebi veya sonucu ne olursa olsun ergen hamileliğinin
oluşturabileceği psikolojik travmayla başaçıkmanın en etkin şekli bunun
engellenmesi için baştan önlemlerin alınmasıdır. Gebe kalınması halinde
ise kararı ne olursa olsun gerekli psikososyal desteğin sağlanmasına
çalışılmalıdır.

Amerikan Hastanesi
Uzman Psikolog Aslı Akkan