UYKUMUZU ZEHİR EDEN 10 NEDEN

[vgokhan]

“En uyku hangisidir?” sorusunun cevabını merak etmeyen yoktur. ‘İyi
uyku’yu sadece belirli saatlerle tanımlamak yeterli olmuyor.
International Hospital Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Bülent
Tutluoğlu, 'iyi uyku'yu, “Kişinin kendini dinlenmiş hissettiği uyku”
olarak tanımlıyor. Uykunun süresi ise kişiye özel oluyor. Bazı insanlar
10-12 saat uyudukları halde 'uykumu alamadım' derken, bazıları 6 saat
uyusa da son derece dinlenmiş bir şekilde uyanabiliyor.

Uluslararası Uyku Cemiyeti’nin sınıflandırmasına göre, 100’e yakın uyku
hastalığı bulunuyor. Kaliteli uyku ise başlıca 3 şartı gerektiriyor:

Günlük çalışma ve düşünme fonksiyonları etkilenmemeli
Gün içinde uyku gelmemeli
Uyuklama olmamalı

Kaliteli Uyku Cihazlarla Ölçülebiliyor

Günümüzde modern cihazlarla donatılmış uyku laboratuvarlarında, bir
kişinin kaliteli uyuyup uyumadığı ölçülebiliyor. International Hospital
Uyku Bozuklukları Laboratuvarı'nda kaliteli bir şekilde uyuyan ile
uyuyamayanı ayırt ettiklerini belirten Prof. Dr. Bülent Tutluoğlu,
“Uykunun dört ya da beşte birinin derin uykuyla geçmiş olması lazımdır.
Bu uyku evrelerini belirliyoruz.” diyor.

Günümüzde en sık görülen uyku hastalıkları arasında “uyku apnesi” ve
“uykusuzluk” hastalığı geliyor. Toplumda uyku apnesinin görülme
sıklığının yüzde 5 olduğu bildiriliyor. Uyku apnesinde kişi, yüzeysel
uyku ile uyanıklık arasındadır. Uykusuzluk hastalığında ise ya uykuya
dalmada sorun vardır ya da kişi birkaç saat uyuyup uyanır ve sonrasında
da uyuyamadan yatağın içinde dönüp durur. Bu durumda derin uyku süresi
azalmış olur ve kişi dinlenememiş olarak kalkar.

Uyku Kalitesini Bozan 10 Konu

Prof. Dr. Bülent Tutluoğlu, gece uyku kalitesini bozan ve dinlenmeyi
önleyerek başka sağlık sorunlarına da davetiye çıkaran 10 nedeni şöyle
sıralıyor:

Aşırı kilo artışı ve obezite
Yapısal bozukluklar (çene yapısı küçük ve arkaya doğrudur)
Burun ve boğazdaki yapısal bozukluklar
Bazı hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması) hastalığı
Astım (Astımlı kişilerde alerji de olduğundan, burun çok iyi
çalışamıyor, tıkanıklık ve sinüzit oluşuyor. Buna bağlı olarak hasta
burun problemleri de yaşıyor ve apne oluşuyor.)
KOAH - Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı ( KOAH hastalarında uyku
apnesi daha sık görülüyor. Uyku sırasında soluk durması sonucu kandaki
oksijen düşüyor, ani ölümler oluşabiliyor. Bu sebeple konu ciddi olarak
ele alınmalıdır. )
Kişiye ait faktörler ( Sigara tüketilmesi, alkol alınması)
Kalp hastalıkları ve hipertansiyon (Dirençli hipertansiyonda iki-üç
ilaç kullanılmasına rağmen tansiyon kontrol altına alınamıyor. Bu
hastalarda alt sebep olarak uyku apnesi olup olmadığı kontrol
edilmelidir. Ayrıca kontrol altına alınamayan kalp yetersizliğine de
bakılmalıdır.)
Cinsel fonksiyon bozuklukları
Ense kalınlığı

Horlayan Kocanın Tanısında, Eşlerin İfadesi Önemli!

Horlama sorunu erkeklerde daha sık görülmesine rağmen menopozdan sonra
kadınlarda da rastlanabiliyor. Bu durumda eşler horlamadan dolayı
uyuyamıyor, rahatsız oluyor ve yatakları ayırıyorlar. Horlama sorunu
olan erkeklere tanı koymada, eşlerinin ifadeleri büyük önem taşıyor.
Uyku apnesi olan kişilerde vücudun üst kısmında terleme, sık idrara
çıkma, ağız kuruluğu, sabahları baş ağrısı oluyor ve kişi uykusunu
alamamış olarak kalkıyor.

Kilo Vermek Çözüm Olabiliyor

Kişide klinik olarak uyku apnesinden şüpheleniliyorsa, ‘polisomnografi’
denilen uyku testine ihtiyaç duyulabiliyor. Bu durumda hastanın bir
gece uyku laboratuvarında kalması gerekiyor. Bu test sırasında vücudun
çeşitli bölgelerine elektrotlar bağlanıyor. Elektrotlar kişinin göğsüne
kalp ritmini ölçmek için takılırken, kol, bacak ve göğüs hareketleri,
horlaması, soluk alıp vermesi takip edilerek gece boyunca video çekimi
yapılıyor. Bunların sonunda da bir değerlendirme yapılıyor.
Değerlendirmenin dereceleri olarak yapılıyor. Hafif apnede kilo verme,
bazen ağız içi cihazlar ya da cerrahi müdahale gerekebiliyor. Apnede,
sırt üstü yatarken şikayetler daha fazla artıyorsa, buna karşı önlemler
de alınabiliyor.

Orta ve ağır seviyeli apnede gün boyu uyuklamalar oluyor ve kandaki
oksijen basıncı düşüyorsa hastaya ‘CPAP’ denilen cihaz veriliyor. Bu
cihaz, hastaya gece boyunca bir maske yardımıyla basınçlı hava veriyor.
Çünkü apne üst solunum yollarında daralma ve tıkanmaya bağlı oluşuyor.
Bu cihaz ile hastanın soluğunun durması (apne) ve yavaşlaması (hipopne)
engellenmiş oluyor.

Soluk Kesilmesini Önleyen Cihazlar Hayat Kurtarıyor

CPAP adı verilen cihazın manuel ve otomatik olmak üzere iki türü
bulunuyor. Manuel cihazda, hangi basınçta apne ve hipopnenin ortadan
kalktığının bilinmesi gerekiyor. Bu nedenle hastaya uygun değerlerin
bilinmesi ve cihazın hastaya uygun basınçta kullanılması gerekiyor.
Yaşam boyu kullanması gereken cihaz, hasta 15-20 kilo verdikten sonra
tekrar değerlendiriliyor. Sensörü sayesinde basıncı kendi ayarlayan
otomatik cihaz, daralma ve tıkanmayı açıyor. Hasta kilo verdikten sonra
da apne ya da hipopne gelişiyorsa cihaz basıncı düşürüyor. Ancak hasta
bu durumda, cihazı yüksek basınca ayarlarsa gece rahatsız oluyor.

Gözler Açıkken de Uyanabiliyor

Halk arasında ‘uyurgezerlik’ olarak bildiğimiz durum da bir uyku
hastalığıdır. Bu hastaların gözleri açıktır, ama aslında bu sırada
uyuyorlardır. Uyurgezer hasta, uykunun herhangi bir zamanında
yatağından kalkıp, arabasına binip, alışveriş yaparak dönebilir ve bunu
hatırlamayabilir. Literatürde bu tarz çok sayıda uyurgezer vakalarına
rastlanıyor.

Uyku Teröründe, Hasta Eşini Dövebiliyor

Uyku terörü hastalığında ise hasta, uyanmadan uyku sırasında kalkıyor
ve eşini dövmeye başlıyor ya da eşyaları kırıyor. Uykuda yemek yeme
hastalığında da hasta uyku sırasında yemek yiyor ancak hatırlamıyor.

En çok görülen diğer uyku hastalıkları arasında şunlar bulunuyor:

Uykusuzluk
Parasomnia: Uykuya dalarken kaslarda kasılma olur. Buna karabasan ya da uyku felci de denebilir.
Narkolepsi: Apne değildir. Kişi, gün boyu aşırı uykulu olur, kafası düşer ve uyuklar.