Hidrojen yakıtı devri Norveç'te başladı

[vgokhan]

Hidrojen yakıtı ile çalışan deneme amaçlı elektrik santralı, Utsira
adasında başladı. Elektrik santralı sadece rüzgar enerjisi ve
hidrojenle işliyor.

Norveç'in 220 nüfusluk Utsira adası dünya çapında bir ilke imza atması nedeniyle
ilk kez bu kadar çok konuğu ağırlıyordu. Şirket temsilcilerini, hükümet
görevlilerini ve basını bu küçük adaya çeken yeni elektrik santralıydı.


Norveç, Suudi Arabistan ve Rusya'dan sonra dünyanın en büyük
petrol ihracatçısı olmasına rağmen, Utsira'da ilk kez tek bir damla
fosil yakıta ihtiyaç duymayan bir elektrik santrali denenmekte.

Bu bir yerde hidrojen devrinin ilk genel provası sayılabilir. Enercon
firması iki rüzgar türbini kurdu. Bunlardan biri adadaki yetmiş
konuttan onuna bağlı olan bir elektrik ağını besliyor.

Türbin,rüzgarın şiddetine bağlı olarak gerekli olandan fazla elektrik enerjisı
ürettiğinde, bir elektrolizör, artı enerjiyi suyu hidrojen ve oksijene
ayırmak için kullanılıyor ve oksijen havaya salınırken, hidrojen
basınçlı bir tankta depolanmakta.

Hidrojen depoda

Türbin ender de olsa kriz nedeniyle ya da kasırga sırasında durdurulduğunda
depolanmış hidrojen, enerji ihtiyacını karşılamakta. Gerekli olan
elektrik enerjisi bir yakıt hücresi ve bir jeneratörle üretilmekte. Bu
şekilde yenilenebilir enerji miktarı önemli ölçüde düşmesine rağmen
sağlam bir elektrik ağı oluşturulmakta.

Depolanan hidrojenin bir kısmı deniz motoru ve otomobil yakıtı olarak da kullanılabilir.
Çevreye daha duyarlı bir enerji üretimi düşünülemez bile. Depolanmış
hidrojenin yakılması sırasında sadece su açığa çıkıyor, zararlı
maddeler oluşmuyor. Bu tür enerji ekonomisinin hayalini çevreye duyarlı
olanlar petrolden sonrasının dünyası için düşlüyorlar.

Türbinlerin altında uzanan beyaz konteynır içindeki tesisin parçalarından çoğu
teknik yenilik bile değil. Elektrolizörle hidrojen üretimi yüz yılı
aşkın bir süredir uygulanmakta. Gazı, kimyasal elektrikle suya
dönüştürerek elektrik ve ısı üreten yakıt hücresi de 1839 yılında
bulunmuştu.

Durmadan elektrik

Utsira'da yeni olan özellikle de en az görüneni: elektronik ayar tekniği. Bu
sistem, türbin ve yakıt hücresiyle elde edilen değişken enerji
miktarından, tam tamamına 50 hertzlik ve 230 voltluk gerilimin
oluşmasından sorumlu

"Adadaki elektrik ağını rüzgar enerjisine
dönüştürme çabaları bugüne kadar hep başarısız olmuştu" diyor
Utsira'daki tesisi kuran Enercon mühendisi Rolf Rohden. Problemin
patent çözümü şimdi beyaz konteynırlardan birinde işliyor:

Burada dönen 2,5 tonluk bir hız türbini saatte beş kilovatlık enerji
depolamakta. Elektrik ağının zayıflaması halinde de hemen elektrik
üretebiliyor. Normalde tam otomatik olarak işleyebilecek elektroniğin
tümü güvenlik açısından Aurich'teki Enercon santraline bağlı.

Küçük onarım işlerini gelecekte Norveçli mühendisler, büyük problemler ise
İsveç veya Almanya'daki çalışanlar giderilecek. Adadaki başlıca sorun
iklim. Batı rüzgarları her yere işliyor. Türbin üretimi için ayrılan
eski liman şimdiden kötü hava şartlarına kurban gitti. Bu yüzden
"Utsira, araştırmalarımız için ideal bir yer" diyor tesisin sahibi olan
Norveç'in ikinci büyük enerji kuruluşu Hydro. Burada işlediği taktirde
her yerde kurulabilecek.

Fosil yakıt çöpe

Aynı tekniğin diğer bölgelerde uygulanmasına dayanan projeler yapıldı bile.
Mesela Kuzey Kutbu'nda Avustralyalılara ait bir araştırma istasyonunda
bir hidrojen deposu kurulacak. Burada şimdiden daha önce bir yılda
kullanılan 800.000 litre dizelin dörtte üçü yerine iki rüzgar
türbiniyle elde edilen elektrik enerjisi kullanılmakta. Ve hidrojen
tekniği sayesinde fosil yakıt tamamen gereksiz kalacak.

Azur adaları da bağımsız elektrik ağına büyük ilgi göstermekte. Utsira'da
denenmekte olan teknik öte yandan Afrika'daki maden kuruluşları için de
çok uygun. Sonuçta dizel jeneratörlerinin yakıtı burada pahalı olduğu
kadar geleceği belirsiz olan bir enerji kaynağı.

Uç koşullarda hidrojen ekonomisinin kapıları açılabilir mi? Bu pekala mümkün. Çünkü
yoğun nüfuslu endüstri ülkelerinde çevre bakanlıkları ve enerji
kuruluşlarının vaatlerine rağmen geleceğin enerjisine geçiş hala
uzakta. Çünkü petrol hala çok ucuz ve CO2 emisyonunun bedelini de
hesaplamak hala mümkün değil.

Yüzme havuzu bile

Ayrıca yakıt hücresi tekniği de henüz tam gelişmedi. Gerçi hidrojeni elektrik
ve ısınma enerjisine dönüştüren aletler her fuarda sergileniyorlar ama,
Hydro kuruluşu Utsira projesi için sağlam bir yakıt hücresi aradığında
üreticilerden ses çıkmamıştı.

Ancak altı ay sonra bir Danimarka firması nihayet uygun bir tesisi kurmaya cesaret ettiyse de
randımanı düşük. Hidrojen enerjisinin üçte biri elektrik üretimi
sırasında boşa gidiyor. Üstelik hidrojenin depolanması bile enerji
gerektiriyor.

Çünkü gazın önce elektrikli pompayla
yoğunlaştırılması lazım. Yoksa on metre uzunluğundaki tank, ada
sakinlerinin iki günlük elektrik ihtiyacını bile karşılayamaz.

Bununla birlikte adada (ve Norveç'te) elektrik enerjisi sorunu yok. Sonuçta
Norveç, muazzam petrol ve doğal gaz rezervlerine rağmen, elektrik
ağının %100'ünü hidrojen santralleriyle beslemekte. Bu nedenle de
elektrik enerjisi çok ucuz ve neredeyse herkes elektrikle ısınmakta.

Norveç'teki konutlarda yılda yaklaşık 25.000 kilovat elektrik tüketilmekte. Hatta
Utsira adliyesinin hemen yanındaki halka açık yüzme havuzu bile
elektrikle ısıtılıyor.

Araşırma geliştirme

O halde rüzgar-hidrojen teknolojisi çabası niye? "Bu teknik bize göre
araştırma ve gelişme demek" diyor Hydro şefi Reiten. "Tamam, bugün
petrol ve gaz sayesinde iyi kazanıyoruz ama gelecekte bunlar iyice
azaldığında hidrojeni sunmaya hazır olmamız gerekir."

Norveç sadece fosil enerji değil, enerji üretimi teknolojileri de ihraç
ediyor. Norveç enerji kuruluşu bu yüzden patlayıcı gaz için güvenli
nakil yöntemleri ve benzin istasyonlarındaki hidrojen üretimine yönelik
sağlam elektrolizörler de geliştirmekte.

Rüzgar- hidrojen tekniği araştırmasının maliyeti beş milyon euroyu geçmeyecek. İki yıl
boyunca yeni bilgiler edinilip değerlendirilecek. Tesis, araştırmaların
tamamlanmasından sonra tekrar sökülecek ama iki türbin birkaç yıl daha
elektrik ağını beslemeye devam edecek.
kaynak:bilim.org