İŞLETME YÖNETİMİ

[kaptan03]

İŞLETME YÖNETİMİ

İŞLETME HAKKINDA GENEL BİLGİLER

İŞLETME KAVRAMI
İşletmeler günlük yaşantımızın önemli bir parçasını oluşturmakta, insan gereksinimlerinin büyük bir bölümünü karşılamaktadırlar. Bu işletmeler çeşitli türlerde ve büyüklüktedir. Bir ülke ekonomisini oluşturan ve sayıları yüz binlere hatta milyonlara varan işletmeler ekonominin hücreleri gibi düşünülebilir.

İşletme üretim faktörlerini bir araya getirerek pazar için iktisadi mal ve hizmet üreten ve/veya pazarlayan ekonomik, teknik ve hukuki birimler olarak tanımlanabilir. Burada üzerinde durulması gereken konular vardır.
- işletmeler başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere mal ve hizmet üretirler.

- İşletmeler iktisadi mal ve hizmet üretirler. İktisadi mal ve hizmetlerin özelliği fayda yaratmaları ve kıt olmalarıdır.
- İşletmelerin bu üretimi gerçekleştirebilmeleri üretim faktörleri adı verilen emek, doğa, sermaye ve bilginin bir araya getirilmesine bağlıdır.
- İşletmeler kar amaçlı örgütlerdir.

İŞLETMENİN FONKSİYONLARI

Bir işletmede çok farklı nitelikte faaliyetler gerçekleştirilmektedir. Bu faaliyetler işletmenin içinde bulunduğu sektöre göre farklılık göstermekte, işletmenin büyüklüğüne göre bağımsız departmanlar halinde gruplandırılmakta veya gruplandırılmamaktadır.

Genel anlamda bir işletmede gerçekleştirilebilecek farklı nitelikteki fonksiyonlar şöyle belirtilebilir:
-üretim
-pazarlama
-finansman
-insan kaynakları
-muhasebe
-ar-ge
-halkla ilişkiler
-yönetim
-tedarik

Bu fonksiyonlardan üretim, pazarlama, insan kaynakları ve finansman fonksiyonları işletmenin temel fonksiyonlarını oluşturmaktadır. Yönetim ise işletmenin genel fonksiyonudur. Yönetim diğer bütün fonksiyonlara yöneliktir. İşletmenin bütün fonksiyonlarının planlanması, örgütlenmesi, yöneltilmesi, koordinasyonu ve kontrolü; diğer bir ifadeyle yönetimi söz konusudur. Diğer fonksiyonlar ise işletmenin yardımcı fonksiyonları olarak kabul edilmektedir.





İŞLETMENİN ÇEVRESİ

İşletmenin çevresi, işletmenin sınırları dışında kalan ancak onun faaliyetlerini etkileyen her şey olarak karşımıza çıkmaktadır.
İşletmenin yapı ve işleyişini etkileyen çevresel unsurlar yakın çevre ve genel çevre ile bu çevrelerde yer alan faktörlerin küresel boyutunu ifade eden küresel çevre olarak üç grupta incelenebilir.

GENEL ÇEVRE: İşletmenin faaliyetleri üzerinde dolaylı bir etkiye sahiptir. Bu kapsamda yer alan faktörler şunlardır:
-teknolojik çevre
-sosyo-kültürel çevre
-politik çevre
-ekonomik çevre
-doğal çevre

İŞLETMENİN YAKIN ÇEVRESİ: Tüketiciler, finans kuruluşları, sendikalar, tedarikçiler ve rakiplerden oluşur. Bu kurum ve kuruluşlar işletmenin faaliyetleri üzerinde doğrudan etkilidirler.

İŞLETMENİN AMAÇLARI

Genel anlamda işletmelerin iki tür amaca sahip oldukları söylenebilir: ekonomik amaçlar ve sosyal amaçlar. Ekonomik amaçlar faaliyetlerden optimal bir kar elde etmeye yönelikken, sosyal amaçlar işletmenin faaliyetleri üzerinde etkili olan çıkar ve baskı gruplarının beklentileriyle ilgilidir.
BAŞLICA EKONOMİK AMAÇLAR
- Karlılık
- Büyüme
- Süreklilik

SOSYAL NİTELİKLİ AMAÇLAR
- Tüketicinin korunması
- Doğanın ve kültürel mirasın korunması
- Eğitim ve kültür, sanat faaliyetlerinin desteklenmesi
- Toplumsal değerler ve iş ahlakı
- Ayrımcılık yapmama
- Çalışma hayatının niteliğinin geliştirilmesi


İŞLETMENİN DİĞER BİLİM DALLARIYLA İLİŞKİSİ

İşletme bilimi iktisat öncelikli olmak üzere, davranış bilimleri, matematik, istatistik ve hukuk gibi bilim dallarıyla yakından ilgilidir.






İŞLETME YÖNETİMİNİN TEMELLERİ

YÖNETİM VE İŞLETME YÖNETİMİ
Amaçların etkin ve verimli biçimde gerçekleştirilmesi için bir insan grubunda işbirliği ve koordinasyonu sağlamaya yönelik faaliyetlerden meydana gelen yönetim uygulamaları toplumsal yaşamla birlikte ortaya çıkmıştır.
Yönetim uygulamalarının binlerce yıl öncesinde başladığı bilinmektedir. Güç ve ün sahibi tüm eski uygarlıklar yönetim araçlarını ve tekniklerini etkin bir biçimde kullanmışlardır. Mısırlılar ve Yunanlılar yönetim konusunda tipik örnek teşkil etmektedirler.

Mısırlılar başta mısır piramitleri olmak üzere mühendislik ve yönetim açısından büyük önem taşıyan yapıtları ile tanınırlar. Bu yapıtların yapılmasında mısırlıların planlama, organize etme, kadrolama, yol gösterme ve çalışanları denetleme konularında yönetsel yeteneklere sahip oldukları anlaşılmaktadır.
Benzer şekilde yunanlılar da etkin yönetim uygulamaları konusunda bilgi sahibiydiler.

Yönetim uygulamaları çok eski olmakla birlikte işletmeler açısından yönetim yeni olarak kabul edilebilecek bir bilgi alanını ifade eder. İşletme yönetimi kavramı işletmelerin ortaya çıkmasıyla birlikte gelişmiştir. İşletmeler bir organizasyon türü olarak diğer organizasyonlardan farklıdırlar. İşletme yönetimi işletmeleri inceler.
Bir bilim dalı olarak işletme yönetiminin ortaya çıkması 19.yy ‘ın başlarına rastlar. Konuya bilimsel açıdan yaklaşıldığında işletme yönetimi sosyal bir bilim dalı olmakla birlikte teknik bilimler tarafından geliştirilen bir çok yöntemden yararlanmıştır.

Dolayısıyla yönetim çok boyutlu bir kavram niteliği taşır.

“Yönetim sanatların en eskisi, bilimlerin en yenisidir”

Yönetim, çeşitli bilim dallarına göre farklı biçimlerde tanımlanabilmekle birlikte, “organizasyon kaynaklarının etkin ve yeterli biçimde planlanması, örgütlenmesi, yöneltilmesi, koordine edilmesi ve denetlenmesi yoluyla organizasyon amaçlarına erişilmesidir” biçiminde tanımlamak mümkündür.
YÖNETİMİN FONKSİYONLARI (yönetim süreci)

-Planlama
-Örgütleme
-Yöneltme
-Koordinasyon
-Kontrol

YÖNETİMİN ÖZELLİKLERİ

- Yönetim belirlenen amaçların gerçekleştirilmesi ile ilgili bir süreçtir.
- Yönetim bir grup sürecidir ve sosyal bir niteliğe sahiptir.
- Yönetim süreci beşeri bir niteliğe sahiptir.
- Yönetim bir işbirliği sürecidir.
- Yönetim bir işbölümü ve uzmanlaşma sürecidir.
- Yönetim bir koordinasyon sürecidir.
- Yönetim bir emir-kumanda sürecidir.

- GİRİŞİMCİ VE YÖNETİCİ
- LİDERLİK VE YÖNETİCİLİK

YÖNETİCİLERİN SAHİP OLMASI GEREKEN YETKİNLİKLER

- İletişim kurma (etkin dinleme ve konuşma, empati, hoşgörü, arabulucuk yapma, iletişim araçlarını kullanma)
- Planlama ve idare etme (bilgiyi elde etme, analiz etme ve problem çözümünde kullanma, proje planlaması ve örgütlenmesi, zaman yönetimi, bütçeleme, finansal yönetim)
- Takım çalışması (çalışanları güçlendirme, takımlar oluşturma, takım dinamiklerinin etkin yönetimi)
- Stratejik hareket (sektörün tanınması, örgütün tanınması, uygun stratejilerin belirlenmesi)
- Küresel düşünme (kültür, küresel gelişmeler, yabancı dil)
- Kendi kendini yönetme (iş ahlakı, kendinin farkında olma ve sürekli gelişime açık olma, risk alabilme, hatalardan öğrenme)

YÖNETİM KADEMELERİ

Yönetim kademeleri genel olarak üç gruba ayrılarak incelenebilir:
- Tepe yönetimi (üst kademe yönetim)
Yönetim kurulu başkanı ve üyeleri, genel müdür ve yardımcıları, genel koordinatörler
- Orta kademe yönetimi
bölüm müdürleri, fabrika müdürleri, daire başkanları, şube yöneticileri, idare amirleri
- Alt kademe yönetimi
şefler, amirler, nezaretçiler,ustabaşılar, başkalfalar

YÖNETİCİLERİN TEMEL YETENEKLERİ

- Kavramsal yetenek
- Beşeri ilişkiler yeteneği
- Teknik yetenek

DERSİN AMACI

Yöneticiliğin meslek haline gelmesi ile birlikte yönetim işinin öğretilebilir yönü genişlemektedir. Bu dersin amacı, işletmelerde yer alan yöneticileri esas alarak, yöneticilik işinin kapsamı, ana unsurları, kullanılan başlıca teknik ve süreçleri, bunlardaki değişmeleri mevcut teori ve araştırma bulgularının ışığı altında sistemli bir şekilde incelemektir.